به گروهی از مواد شیمیائی اطلاق می شودکه به منظور نابود ساختن ویاکنترل جمعیت انواع آفت ها از قبیل انواع حشرات، علفهای هرز، قارچهای زیان آور، امثال آن تهیه و تولید می شود.

مصرف آفت کشها

شروع مصرف از ابتدای دهه 1940

-  امروزه ده کمپانی بزرگ 73 درصد سهم تجارت جهانی آفت کشها را در دست دارند

اثر آفت کشها بر سلامت:

- در سال 1985 WHO (سازمان جهانی بهداشت) 3 میلیون مسمومیت شدید و حاد ناشی از آفت کشها را گزارش نمود

- سالیانه حدود 000/20 مورد آن منجر به مرگ می شود.

- در سال 1990 WHO (سازمان جهانی بهداشت) در بازبینی ارزیابی خود رقم تخمینی 25 میلیون مسمومیت ناشی از آفت کشها را اعلام نمود.

- در سال 1996 سازمان جهانی کار (ILO) اعلام نمود 14 درصد از کل صدمات و آسیب های شناخته شده شغلی و 10 درصد از کل آسیب های کشنده مربوط به آفت کشها هستند.

- 50 درصد از کل عوارض مربوط به آفت کشها و 5/72 درصد مسمومیتهای کشنده حاصل از آنها در کشورهای در حال توسعه رخ میدهد.

- به ازاء هر مورد گزارش مسمومیت ناشی از آفت کشها 50 مورد مسمومیت وجود دارد

- عمده مشکلات و زیانهای بهداشتی و زیست محیطی ناشی از کاربرد آفت کشها مربوط به کشورهای درحال توسعه می باشد که ناشی از آفت کشهای ارزان ولی خطرناک همراه با تجهیزات زیر استاندارد
  
مشکل کشورهای درحال توسعه در مصرف آفت کشها:

- عدم وجود اطلاعات مناسب در خصوص روشهای کاربرد صحیح آفت کشها

- کافی نبودن منابع دولتی جهت کنترل و نظارت بر نحوه استفاده از آفت کشها

- ورود بی رویه آفت کشهای خطرناک یا بسیار خطرناک

- عدم وجود برچسب های مناسب به روی محصولات و در صورت وجود عدم رعایت مفاد

وضعیت کشور ایران

- طبق آمار سال 1375 بیش از 3/3 میلیون نفر یعنی (23%) جامعه شاغلین در بخش کشاورزی، شکار و جنگلداری مشغول بکار بوده اند

- کشاورزی (26) درصد حجم فعالیتهای اقتصادی کشور را بخود اختصاص داده است

- در سال 1375 جمع فروش سموم کشاورزی 8/15 هزارتن و در سال 1380 این مقدار به 2/27 هزار تن رسیده

طبق اطلاعات پروفایل ایمنی شیمیائی نزدیک به 27000 تن آفت کش در کشور ایران مصرف می شود که شامل 101 نوع حشره کش ، علف کش ، قارچ کش، کنه کش، حلزون کش و نماتود کش

میزان مصرف آفت کش ها در کشور ایران:

v 57% حشره کش (بیشترین)

v  84% درصد حلزون کش (کمترین)

v  مهمترین سهم مصرف آفت کشهای کشور مربوطه به گروه حشره کشها می باشد که خطرناکترین گروه می باشند.
تنوع مصرف آفت کش ها در استانهای مختلف کشور ایران:

- اصفهان با 74 نوع آفت کش بیشترین تنوع مصرف

-  زنجان با 8 نوع آفت کش کمترین تنوع مصرف

-  استانهای قزوین، همدان، آذربایجان غربی، علیرغم گستردگی فعالیت در بخش کشاورزی سهم مصرف آفت کشها در مقایسه با سایر مناطق تحت بررسی اندک می باشد.

نتیجه آنکه:

- مدیریت کلان مبارزه با آفات در سطح کشور از یک الگوی واحد پیروی نمی کند در این راستا به نظر می رسد مدیریت کنترل تلفیقی آفات (IPM) بتواند نقش مهمی در یک پارچه سازی شرایط و الگوهای مبارزه با آفات و بویژه ساماندهی وضعیت مصرف انواع آفت کش ایفاد نماید.

- مدیریت کنترل تلفیقی آفات (IPM) ضرورتی اجتناب ناپذیر است

- مصرف متوسط سالیانه آفت کشها در کشور 27000 تن

- کل اراضی مرزوعی 18،500،000 هکتار(km2/m2 185000)

- سرانه مصرف آفت کشها به ازاء هر کیلومترمربع اراضی برابر 146 کیلوگرم

- در شهرستان بابل به ازاء هر کیلومترمربع اراضی کشاورزی 1254 کیلوگرم آفت کش مصرف می کند که نسبت به میانگین کشوری (146 کیلوگرم) بسیار بالاتر است

- سرانه مصرف کشور (146 کیلوگرم) نسبت به سرانه اروپا (70 کیلوگرم) و سرانه امریکا (80 کیلوگرم) همواره بسیار بالا است.

- در مناطق پر مصرف مانند شهرستان بابل و استانهای مازندران و گلستان اجرای برنامه کنترل تلفیقی آفات ضروری است.

- سرانه مصرف آفت کشها برحسب جمعیت روستائی بازهم استانهای مازندران مرکزی، گلستان و شهرستان بابل در صدر جدول قرار دارند.

- شرایط خاص اقلیمی استانهای یاد شده از نظر میزان رطوبت و بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی مخاطره آفرین بودن اوضاع را بیش از پیش تبیین می کند.

- هر ساله 500 نفر در استان گلستان بعلت سرطان جان خود را از دست می دهند که از این تعداد 70 درصد مربوط به سرطان معده و 30 درصد ناشی از سرطان مری می باشد.

- برآوردها همچنین حاکی از آن است که شانس وقوع سرطان در بین مردمی که در کمربند بین شهرستان رامسر تا بهشهر در استان مازندران زندگی می کنند تا 70 درصد بیشتر از سایر مناطق حاشیه خزر است و بطور کلی در این منطقه مردم 30 درصد بیش از سایر مناطق کشور از بیماری سرطان رنج می برند که در کنار مصرف بی رویه آفت کشها عدم استفاده از وسائل حفاظت فردی و یا عادات غلط در استفاده از این مواد خطرات از عوامل عمده مخاطرات در منطقه است.

خطرات ناشی از مصرف آفت کشها:

 عوامل اصلی در تعیین میزان خطر ناشی از مصرف آفت کشها:

کمیت مصرف

نوع و کیفیت آفت کشها

 نحوه و روش مصرف آفت کشها